Fiat Currency หมายถึงอะไร?

ข้อดีและข้อเสียของ Fiat Currency

ข้อดี
Fiat จะทำหน้าที่เป็นสกุลเงินที่ดีหากสามารถจัดการกับบทบาททางเศรษฐกิจของประเทศด้วยมูลค่าของมัน เช่น การจัดเก็บมูลค่า การแสดงตัวเลขมูลค่าในบัญชี และการอำนวยความสะดวกในการแลกเปลี่ยน เป็นต้น และรวมไปถึง Seigniorage ที่หมายถึงผลกำไรของรัฐบาลจากการพิมพ์ธนบัตรหรือออกเหรียญกษาปณ์อีกด้วย

Fiat ได้รับความนิยมอย่างมากในศตวรรษที่ 20 โดยส่วนหนึ่งเป็นเพราะรัฐบาลและธนาคารกลาง ที่พยายามปกป้องเศรษฐกิจจากผลกระทบที่เลวร้ายจากธรรมชาติของวัฏจักรธุรกิจ ซึ่งหากมีธุรกิจที่ต้องปิดตัวลงอย่างต่อเนื่อง จะเป็นเหตุให้เกิดการว่างงานที่มากขึ้น และดูเหมือนเศรษฐกิจเป็นไปในทางที่ไม่ดีนัก ซึ่งสิ่งที่แฝงอยู่ก็คือเมื่อผู้คนว่างงานเป็นจำนวนมาก กำลังจับจ่ายใช้สอยจะลดต่ำลงเนื่องจากพวกเขาขาดรายได้ โดยจะส่งผลให้อุปสงค์และอุปทานเริ่มไม่สมดุลระหว่างกัน หรือกำลังเกิดภาวะเงินฝืด

เนื่องจาก Fiat ไม่ใช่ทรัพยากรที่หายากหรือมีที่มาตายตัวแบบทองคำ ดังนั้นศูนย์กลางอย่างธนาคารจึงสามารถควบคุมอุปทานได้ดีกว่ามาก รวมไปถึงมีอำนาจในการจัดการตัวแปรทางเศรษฐกิจอย่างการจัดหาสินเชื่อ สภาพคล่อง อัตราดอกเบี้ย และความเร็วของกระแสการเงิน ตัวอย่างเช่น US Federal Reserve หรือธนาคารกลางสหรัฐฯ ที่ถือเป็นสถาบันการเงินที่มีอำนาจที่สุดในโลก โดยมีอำนาจหลักสองประการคือ เพื่อดูแลอัตราการว่างงานโดยเพิ่มอัตราจ้างงานให้สูงสุด และรักษาเสถียรภาพทางการเงินโดยการดูแลอัตราเงินเฟ้อให้อยู่ในระดับต่ำ เป็นต้น

ข้อเสีย
เนื่องด้วย Fiat ไม่ได้ถูกตรึงมูลค่าไว้กับสินทรัพย์ที่มีตัวตน แต่มีมูลค่าได้เพราะขึ้นอยู่กับนโยบายการคลัง และระเบียบข้อบังคับที่รับผิดชอบโดยรัฐบาลเป็นหลัก ซึ่งหากรัฐบาลมีนโยบายทางการเงินที่ขาดความรับผิดชอบ อาจนำไปสู่หายนะทางการเงิน เช่น ภาวะเงินเฟ้อ และเหตุการณ์ฟองสบู่ เป็นต้น โดยวิกฤตการณ์ทางการเงินที่เป็นเหตุมาจากการบริหารที่ผิดพลาดของรัฐบาลต่างก็มีให้เห็นมาแล้วมากมาย โดยจะขอยกตัวอย่าง 2 เหตุการณ์สำคัญและเป็นที่คุ้นเคยของคนทั่วไปดังต่อไปนี้

• วิกฤตการณ์ภาวะเงินเฟ้ออย่างรุนแรง (Hyperinflation) ในประเทศซิมบับเว
  ประเทศซิมบับเวในทวีปแอฟริกาได้เกิดวิกฤตอันเลวร้ายที่สุดในประวัติศาสตร์ในช่วงต้นทศวรรษ 2000 จากการตอบสนองที่ผิดพลาดต่อปัญหาเศรษฐกิจที่ร้ายแรง โดยธนาคารกลางของซิมบับเวได้เริ่มพิมพ์เงินออกมาอย่างรวดเร็วและเป็นจำนวนมาก จนส่งผลให้เกิดภาวะเงินเฟ้อรุนแรงกว่า 2 แสนล้านถึง 5 แสนล้านเปอร์เซ็นต์ด้วยกันในปี 2008 และราคาสินค้าต่าง ๆ พุ่งพรวดอย่างรวดเร็วจนถึงขนาดที่ผู้คนในประเทศต้องพกเงินเต็มกระเป๋าเดินทางเพียงเพื่อจะนำไปซื้อลวดเย็บกระดาษธรรมดาเท่านั้น ซึ่งในช่วงวิกฤตสูงสุดนั้นเงินมูลค่า 100 ล้านล้านดอลลาร์ซิมบับเว มีค่าเทียบเท่าประมาณ 40 เซนต์ในสกุลเงินดอลลาร์สหรัฐ หรือถ้าเทียบเป็นเงินบาทก็มีมูลค่าประมาณ 4 บาทเท่านั้น

• วิกฤตการณ์ต้มยำกุ้งของประเทศไทยในปี พ.ศ. 2540
  ย้อนกลับไปเมื่อปี พ.ศ. 2536 เมื่อรัฐบาลไทยมีนโยบายเสรีทางการเงิน เปิดโอกาสให้เงินไหลเข้าออกประเทศได้อย่างเสรีเพื่อกระตุ้นการเติบโตทางเศรษกิจ และเนื่องจากในขณะนั้นอัตราดอกเบี้ยเงินกู้ในประเทศสูงถึงราว 14 – 17% ต่อปี แต่การกู้เงินจากธนาคารต่างชาตินั้นมีอัตราดอกเบี้ยเพียง 5% ต่อปีเท่านั้น จึงทำให้เกิดการกู้เงินจากต่างประเทศเป็นจำนวนมากเพื่อนำมาเก็งกำไรในสินทรัพย์ต่าง ๆ เช่น หุ้นและอสังหาริมทรัพย์ เป็นต้น และปัจจัยสำคัญคือการกู้เงินจากต่างประเทศนั้นเป็นการกู้ในสกุลเงินดอลลาร์สหรัฐ การใช้หนี้ก็ต้องใช้คืนเป็นดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งในช่วงเวลานั้นรัฐบาลไทยใช้นโยบายค่าเงินคงที่ว่าด้วยอัตราแลกเปลี่ยนจะอยู่ที่ 25 บาทต่อ 1 ดอลลาร์สหรัฐ โดยในความเป็นจริงอัตราแลกเปลี่ยนควรจะเป็นไปตามกลไกของอุปสงค์อุปทาน แต่ทางรัฐบาลไทยยืนยันว่าสามารถคงค่าเงินบาทไว้ในอัตราเดิมได้ด้วยการพยุงค่าเงินไว้ด้วยเงินสำรองในคลัง โดยท้ายที่สุดก็ถึงวันที่เงินสำรองแทบจะหมดลง จึงทำให้เกิดจุดแตกหักขึ้นในปี พ.ศ. 2540 ทางรัฐบาลได้ประกาศลอยตัวค่าเงินบาทให้เป็นไปตามกลไกตลาด จึงทำให้อัตราแลกเปลี่ยนพุ่งขึ้นไปเป็น 50 บาทต่อ 1 ดอลลาร์สหรัฐในชั่วพริบตา และคนที่กู้เงินมาเพราะคิดว่าดอกเบี้ยถูก จากที่มีหนี้สิน 1 ล้านบาท ก็กลายเป็น 2 ล้านบาทในชั่วข้ามคืน (อ้างอิงข้อมูลจากหนังสือ Bitcoin&Blockchain 101)